Karaciğer sağlığına çocukluktan itibaren özen göstermek büyük önem taşır. Küçük çocuklarımızın obeziteye yatkın bir çevreye maruz kalması nedeniyle, gelişmekte olan ülkelerde son 5-6 yılda karaciğer yağlanması oranlarında katlanarak artan bir yükseliş gözlemleniyor.
Bu karmaşık durum, artan gıda arzı, düşük besin değerine sahip ancak enerji yoğun gıdaların aşırı tüketimi, modern hareketsiz yaşam tarzı ve yüksek stres gibi bir çocuğun genel enerji dengesizliğini destekleyen çeşitli faktörlerden kaynaklanıyor. Bu etkenler, vücutta ve özellikle karaciğerde aşırı yağ birikimine yol açıyor.
Çocuklarda Karaciğer Yağlanması Nedir?
Çocukluk çağı karaciğer yağlanması, metabolik veya genetik nedenler ya da enfeksiyon bulunmaksızın karaciğerde yağ birikmesiyle karakterize edilen bir karaciğer rahatsızlığıdır. Çocuklar arasında hızla en yaygın karaciğer hastalığı haline gelen bu durum, yetişkinlerde karaciğer naklinin en sık görülen nedenlerinden biri olarak gösterilmektedir.
Çocuklarda görülen karaciğer yağlanması, yetişkinlere göre daha şiddetli seyredebilir ve vakaların yüzde 15’ine kadarında ileri evre teşhisi konulabilir. Karaciğer hastalığının ilerlemiş fibrozise ve siroza dönüşmesi çocukluk döneminde de ortaya çıkabilir. Karaciğer yağlanması olan çocuklar, bu hastalığa sahip olmayan çocuklara kıyasla ciddi karaciğer hastalığına ilerleme veya ölüm riski 14 kat daha fazladır.
Çocuklarda önlenebilir karaciğer enfeksiyonları arasında en önemlileri Hepatit A ve Hepatit E’dir. Hepatit A ve E enfeksiyonları birlikte, çocukluk çağı karaciğer hastalığı yüküne en büyük katkıyı yapanlardır. Virüs vücuda girdikten sonra hastalığın belirtileri ortaya çıkana kadar 2 ila 7 hafta süren bir kuluçka dönemi bulunur.
Çocuklarda Karaciğer Sağlığı Nasıl Korunur?
-
Yaşam tarzı değişiklikleri, özellikle diyetin iyileştirilmesi ve fiziksel aktivitenin artırılması, erken çocukluk döneminden itibaren önerilir. Aşırı kilo veya obeziteden kaçınmak için enerji kısıtlaması en etkili stratejidir. Tam tahıllar, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler ve taze meyvelerden oluşan dengeli ve sağlıklı bir beslenme modeli benimsenmelidir.
-
Tüm beslenme stratejilerinin temel prensibi, daha fazla baklagil, tam tahıl, meyve ve sebze tüketimi; orta ila yüksek balık tüketimi; düşük et ve et ürünleri tüketimi; ve ölçülü süt ürünleri tüketimidir.
-
Kırmızı et, sakatat, işlenmiş tahıllar ve/veya şeker alımından kaçınılmalıdır.
-
Aşırı işlenmiş gıdalardan uzak durulmalıdır; bunlar unlu mamuller, derin yağda kızartılmış yiyecekler, şekerlemeler, hızlı yiyecekler, meyve suları, enerji içecekleri ve şekerle tatlandırılmış içecekler gibi ürünlerdir.
-
Düzenli fiziksel aktivite; dinlenme ve boş zaman aktivitelerinin (oyun, spor veya planlı egzersiz), beden eğitiminin ve ulaşım yöntemlerinin (yürüme ve bisiklete binme) bir parçası olmalıdır.
-
Tamamlayıcı ve alternatif ilaçların doktor kontrolü olmadan kendi kendine uygulanmasından kesinlikle kaçınılmalıdır.
-
Hareketsiz yaşam tarzı alışkanlıklarından uzak durulmalıdır. Akıllı telefon, tablet kullanımı, televizyon izleme, video oyunu oynama ve bilgisayar kullanımı dahil olmak üzere ekran süresi günde 2 saat ile sınırlandırılmalıdır.
-
Hijyenik olmayan koşullarda, özellikle yağışlı mevsimlerde, pişmemiş (salatalar, kesilmiş meyveler) veya pişmiş yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Yeterli sıvı alımını teşvik ederek vücudun susuz kalmamasını sağlayın.
-
Herhangi bir karaciğer hastalığı belirtisi durumunda zaman kaybetmeden tıbbi yardım alın.
